Everard Meyster: De Dolle Jonker van Amersfoort en Utrecht

Everard Meyster (1617-1679), bijgenaamd de Dolle Jonker, was een excentrieke edelman die bekend stond om zijn onconventionele ideeën en ambitieuze plannen. Hoewel hij vaak werd afgeschilderd als een zonderling, had hij een vooruitziende blik op stadsontwikkeling en handel. Zijn betrokkenheid bij de Amersfoortse Kei is het bekendst, maar hij speelde ook een belangrijke rol in de uitbreiding van Utrecht en had grootse plannen om de stad via een nieuwe vaarroute met de zee te verbinden.

De Amersfoortse Kei: een psychologisch experiment of publiciteitsstunt?

In 1661 daagde Meyster de inwoners van Amersfoort uit om een gigantische zwerfkei naar de stad te slepen. Hij beloofde bier en krakelingen als beloning en wist zo een groep burgers over te halen de zware steen kilometers te verplaatsen. De actie werd later als een blamage gezien en de steen werd begraven. In 1903 werd hij weer opgegraven en tegenwoordig staat de kei op de Stadsring van Amersfoort als een blijvend symbool van de stad.

Van Amersfoort naar Utrecht: vastgoed en stadsontwikkeling

Meyster vestigde zich later in Utrecht, waar hij zich bezighield met vastgoedontwikkeling. Hij woonde eerst in Huis De Krakeling, gelegen op de hoek van Achter Sint Pieter en de Keistraat, en later in het door hem gebouwde landhuis Oog in Al. Hij investeerde in grond en bouwprojecten en had een scherp oog voor de potentie van gebieden die anderen nog over het hoofd zagen.

De krakeling stadswandelingen utrecht

Het Plan Moreelse en Meysters visie op Utrecht

Meyster was een van de investeerders in het ambitieuze Plan Moreelse, een uitbreidingsplan van stadsbouwmeester Jacob Moreelse. Dit plan had als doel Utrecht economisch te versterken en uit te breiden. Meyster zag hierin kansen en investeerde in grond en bouwprojecten, waarmee hij een belangrijke bijdrage leverde aan de groei van de stad.

Een zeehaven voor Utrecht: het gedurfde Eemvaartplan

Een van Meysters meest ambitieuze ideeën was het plan om van Utrecht een zeehaven te maken. In zijn geschrift Deductie ofte bewysselijke bedenking belangende d’Eemsche zee-vaerd (1670) stelde hij voor om een kanaal te graven van de noordoosthoek van de Stadsbuitengracht, via de Eem bij Soest, naar Spakenburg en verder naar de Zuiderzee. Dit zou Utrecht een directe verbinding met de zee geven en de stad een belangrijke handelspositie opleveren.

Hoewel het plan niet volledig werd uitgevoerd, werd er wel een havenbekken aangelegd. Dit havenbekken werd later echter met afval volgestort en is nu bekend als het Griftpark. Meysters visie op waterwegen als motor van economische groei was vooruitstrevend, maar zijn ideeën waren in zijn tijd te groots om volledig gerealiseerd te worden.

Een katholiek edelman in een protestantse samenleving

Meyster bleef in een grotendeels protestantse Republiek openlijk katholiek, wat hem in sommige kringen een buitenstaander maakte. Toch wist hij, ondanks de religieuze tegenstellingen van die tijd, invloedrijk en succesvol te blijven. Zijn geloof speelde een rol in zijn netwerk en keuzes, maar hij mengde zich niet in religieuze conflicten.

De Dolle Jonker: zonderling of visionair?

Zijn tijdgenoten zagen Meyster als een buitenbeentje. Zijn acties, van de Amersfoortse Kei tot zijn plannen voor stadsuitbreiding en een zeehaven, maakten hem tot een intrigerende figuur. Maar was hij echt een zonderlinge grappenmaker, of een visionair met een vooruitstrevende blik?

Zijn naam leeft voort in de Everard Meijsterlaan in Utrecht en in de verhalen over de Amersfoortse Kei. Zijn plannen, hoe onconventioneel ook, tonen een man met een groots denkvermogen en een vooruitziende blik op stadsontwikkeling en handel.