Pandhof in de knoop

We zijn in het prachtige gotische pandhof van de Domkerk in Utrecht. Ik wijs op spitsbogen, hoge glas-in-lood-ramen, steunberen en pinakels. Allemaal kenmerken van de Gotische bouwstijl. Dan vraagt iemand:

Wat doet die knoop daar?

Pandhof

Hier zijn uiteraard verschillende verklaringen voor:

• Het is een grapje van de beeldhouwer zegt de één. Een trompe-l’oeil die de kijker doet geloven dat er een echt touw rond de versierselen is vastgeknoopt. Hiermee kon een beeldhouwer aan zijn meester bewijzen hoe goed hij was.
• Een ander zoekt diepere betekenis in de knoop. Was het een geniale vondst om verbondenheid met Christus tot uitdrukking te brengen?
• Of zat het zo? Toen bouwmeester Jacob van der Borch aan de vensters van de Pandhof werkte, liep kanunnik Ludolf van Veen langs. Hij merkte op dat het maaswerk van een van de vensters er kwetsbaar uitzag. Jacob van der Borch besloot versteviging aan te brengen in de vorm van een touw.

Welk van deze verklaringen waar is? Helaas kunnen we dat niet meer navragen! Laten we onze verwondering gebruiken voor de schoonheid van het werk. En de waarom vraag maar laten rusten.

Pierre Cuypers

Wist je dat Pierre Cuypers aan het eind van de 19e eeuw werkte aan de renovatie van de Pandhof? Hij was een fan van de middeleeuwse Gotische bouwstijl en hij probeerde waar mogelijk renovatieprojecten middeleeuwers te doen lijken dan ze in de middeleeuwen waren. Hij heeft in de pandhof bijvoorbeeld langs de dakrand het stenen hekwerk geplaatst. Ook verving hij alle Wimbergen. Dit zijn de driehoeken boven de poorten met daarin een beeldhouwwerk over het leven van Sint Maarten. Helaas gebruikte hij hier te zachte zandsteen voor. Ze zijn nu alweer vervangen door een hardere steensoort.

Pandhof in 1903 (collectie Utrecht Archief, cat: 221778)

Bezoekersinformatie

De ingang van de Pandhof ligt tussen de Domkerk en het Academiegebouw in. Ga door het Gotische poortje en kom in deze verborgen tuin.