fbpx

Stadsrecht voor Utrecht

Stadsrecht Utrecht: Hoe kreeg Utrecht, als één-na-oudste stad van Nederland, stadsrechten. Terug in de tijd. Utrecht maakt in 1122 deel uit van het Heilig Roomse Rijk. Hendrik V is keizer. Zijn rijk is zo groot dat hij het zelf niet allemaal kan besturen. Daarom verleent hij wereldlijke macht aan de bisschop van Utrecht. Dit betekent dat Godebald naast bisschop ook regerend vorst in het Sticht Utrecht (Utrecht, Overijsel, Drenthe en de stad Groningen) is.

Handelaren

Stadswandeling Grachten Utrecht
Stadsrecht UtrechtUtrecht ligt op de plaats waar de Kromme Rijn zich splitst in de Oude Rijn en de Vecht. Bisschop Godebald wil het drassige gebied rond Utrecht ontginnen (meer land = meer macht). Hiervoor moet er een dam komen in de Kromme Rijn bij Wijk bij Duurstede. Voor de bereikbaarheid van Utrecht, wil hij een kanaal laten graven van het Ledig Erf naar de Hollandse IJssel.  De inwoners van Utrecht zijn het hier niet mee eens omdat zij de plannen moeten gaan betalen onder andere door het verhogen van de toltarieven. Bovendien maken de handelaren volop gebruik van de Kromme Rijn en de Vecht.

Keizer & bisschop

Er ontstaan spanningen tussen de bevolking en de bisschop. Gevechten breken uit tussen de manschappen van de bisschop en van de keizer. De keizer wint met steun van de Utrechtse bevolking. Keizer Hendrik V bepaalt dat de bisschop de burgers van Utrecht het stadsrecht moet geven. Dit gebeurt op 2 juni 1122 in paleis Lofen (het keizerlijk paleis). Zo wordt Godebald gestraft voor zijn ontrouw aan de keizer. Omdat er vanaf dan ook burgers in het stadsbestuur zitten, vermindert de macht van de bisschop. De dam komt er, net als het kanaal (tegenwoordig de Vaartse Rijn). De stad Utrecht mag stadswallen aanleggen, krijgt een rechtbank en de burgers van Domstad Utrecht hoeven geen belasting meer te betalen aan de bisschop. Ook gaan de toltarieven omlaag. De handel floreert.

Stadsrecht Utrecht

Paleis Lofen

Aanleg grachten en kanaal

Dit is een natuurlijk een zeer vereenvoudigde weergave van de geschiedenis van onze Domstad. Ik kan er nog veel meer over vertellen. En dat doe ik in de stadswandeling Stadsrecht in Utrecht natuurlijk ook. OK. Ook hier zal ik nog wat meer vertellen. Nadat Utrecht het stadsrecht kreeg, begon het aanleggen van een gracht door de stad. Door de gracht met de rivieren te verbinden, bouwde men een haven van zo’n vier kilometer. Er moest wel rekening worden gehouden met hoog water. Daarom werd het zand dat uit de gracht kwam, gebruikt om dijken te bouwen. Bovenop de dijken bouwden handelaren hun bakstenen huizen met kelders voor de opslag van goederen. Doordat het waterniveau in de Kromme Rijn na het afdammen lager & goed beheersbaar werd en er een sluis kwam naar de Vecht toe, veranderde het waterniveau. Het werd veel lager en stabiel. Toen startte de aanleg van werfkelders en werven. Nu zijn er nog steeds 732 werfkelders in Utrecht te zien. Hoewel er steeds meer bijkomen!

Wat kun je nog zien?