De grachten zijn niet meer weg te denken uit het Utrechtse straatbeeld. Maar weet je hoe de grachten eigenlijk in de Domstad zijn gekomen? En waarom liggen ze diep ten opzichte van de huizen langs de gracht? In de stadswandeling Grachten Utrecht van Stadswandelingen Utrecht wordt hierover heel veel vertelt.
Lang geleden (zo’n 2000 jaar) stroomde de Rijn door dit gebied. De Romeinen hadden rond het jaar 40 na Christus, het stroomgebied van de Rijn al veroverd. De Rijn bleek een goede transportweg voor Romeinse soldaten die Brittania moesten gaan veroveren. Daarom verdedigden de Romeinen de Rijn goed met legerkampen en uitkijktorens. Om de tien kilometer bouwden ze een castellum, vaak bij een doorwaadbare plek (trajectum) en of een splitsing in de rivier. Ook in Utrecht kregen we een castellum op de plaats van het huidige Domplein. Dit noemden ze Ultra Trajectum, later veranderde dit in Utrecht. Daarnaast vind je nog Romeinse forten in Bunnik en Leidsche Rijn. In 47 na Christus werd de Rijn de noordgrens van het Romeinse rijk.
Door de twee rivieren in deze regio, de Rijn en de Vecht groeide Utrecht uit tot een belangrijke handelsplaats. Maar rivieren verzanden, meanderen of verleggen hun loop. Dat was een bedreiging voor de handelspositie van Utrecht. En dan was er in de middeleeuwen ook nog bisschop Godebald die de Rijn wilde afdammen bij Wijk bij Duurstede om het gebied tussen Utrecht en Wijk bij Duurstede te ontginnen. Dit resulteerde in de 12e eeuw in een conflict tussen de bisschop en de keizer. De uitkomst: de bisschop mocht zijn dam bouwen en Utrecht kreeg het stadsrecht.
Het stadsbestuur begon daarna snel met het aanleggen van de Oudegracht als haven voor de stad. En niet alleen de Oudegracht werd in de 12e eeuw aangelegd, maar ook de stadsverdedigingsgracht en het kanaal de Vaartse Rijn. In de 14e eeuw volgden nog de Nieuwe Gracht, Kromme Nieuwe Gracht, Drift en Plompetorengracht. Je moet bedenken dat al deze grachten gewoon met de hand gegraven moesten worden. Je zou er maar aan moeten beginnen!
Tijdens een stadswandeling Grachten Utrecht hoor je meer over het ontstaan van de grachten. We zien de stadsverdedigingsgracht, de Oude Gracht, de Nieuwe Gracht en (meestal) de Kromme Nieuwe Gracht, Drift of Plompletorengracht. Over alle grachten is wel wat te vertellen en het systeem met de werven en werfkelders maakt ze uniek in de hele wereld.
Ben je bij het eindpunt van de wandeling aangekomen, dan weet je een stuk meer over de Utrechtse grachten. Vanaf nu zul je ze met andere ogen gaan bekijken. Misschien heb je in jouw programma nog tijd over. Dan kun je na de Stadswandeling grachten Utrecht zelf gaan varen over de grachten. Dit kan op verschillende manieren: